Sosyal fobi diğer bir adıyla sosyal anksiyete (kaygı) bozukluğu; kişinin, bulunduğu sosyal ortamdaki diğer bireyler tarafından tuhaf, komik veya utanç verici görülmesinden büyük bir endişe ve korku duyması anlamına gelen bir kaygı bozukluğudur.
Sosyal fobiye sahip olan kişilerin insanlarla iletişimi zayıftır; onlarla ilişki kurmakta, yeni insanlarla tanışmakta ve kalabalık ortamlara dahil olmakta zorluk çekerler. Sürekli olarak yargılanmaktan, aşağılanmaktan veya ötekileştirilmekten korku duyarlar.
Sosyal fobi uzun süreli ve kalıcı olabilmekte, buna bağlı olarak da kişinin diğer insanlarla olan ilişkilerini ve günlük yaşantısını son derece olumsuz etkileyebilmektedir. Sosyal fobi ilk sinyallerini genç yaşta verir. Üstüne gidilmediği sürece yenilmesi zorlaşır ve tedavi süreci normalden daha fazla zaman alır.
Sosyal fobi nedenleri nelerdir?
Sosyal fobinin oluşumunda birçok faktör rol oynamaktadır. Bunlar biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerdir. Bu faktörler şu şekilde sıralanabilir:
Travma
Yoğun stres
Sosyal çevre
Kişilik özellikleri
Genetik yatkınlık
Serotonin dengesizliği
Aşırı kontrolcü ebeveyn
Geçmişte yaşanan kötü tecrübeler
Beyindeki kimyasallarda meydana gelen bozulmalar
Sosyal fobi belirtileri nelerdir?
Sosyal fobi yaygın olarak fiziksel belirtiler gösteren bir hastalıktır. Sosyal fobiye sahip kişilerde görülen belirtilerden bazıları şu şekildedir:
Korku
Titreme
Kızarma
Nefes darlığı
Aşırı terleme
Baş dönmesi
Ses titremesi
Kalp çarpıntısı
Mide bulantısı
Ağızda kuruluk
Görüş bulanıklığı
Karın bölgesinde ağrı
Acil tuvalete çıkma ihtiyacı
Sosyal fobi tedavi yöntemleri nelerdir?
Sosyal fobi kolaylıkla tedavi edilebilen bir hastalıktır. Hastalığın tedavisinde kişiye ve hastalığın şiddetine bağlı olarak çeşitli tedavi yöntemleri uygulanır. Bu yöntemler psikoterapi ve ilaç tedavisidir. Gerekli görülürse bazı vakalarda her iki tedavi türü birden kullanılabilir.
Psikoterapi seansları çoğu vakada görülen semptomların iyileşmesine olanak sağlamaktadır. Bu seanslarda bireye kendisiyle alakalı olumsuz düşünceleri nasıl fark edeceği ve bu düşünceleri nasıl aşacağı öğretilerek bir bilinç oluşturulur. Kişinin özgüvenini tekrar inşa etmesine yardımcı olarak sosyal becerileri geliştirilir.
Sosyal fobinin tedavisinde semptomların en aza indirgenmesi amacıyla çeşitli türde ilaçlardan da faydalanılmaktadır. İlaç kullanımında yan etkilerin şiddetini minimumda tutmak adına düşük dozdan başlanılır ve doz yavaş yavaş yükseltilir. İlaçların etki göstermeye başlaması en az birkaç hafta sürebilir.
Tedaviden en iyi şekilde fayda görmek isteyen kişilerin hekimin belirlediği yöntemlere harfiyen uyması gerekmektedir. Kişi kendini daha iyi hissetse dahi seansları ve ilaç kullanımını yarıda kesmemeli, belirlenen sürenin sonuna kadar tedaviye devam etmelidir.